Özel Eğitimde Okuma Yazma Öğretimi
Zihinsel Engelli Çocuklara Okuma-Yazma Öğretme Amacımız;
-Duygu ve düşüncelerini ifade edebilmesi,
-Çevresiyle iletişim kurabilmesi,
-Kurallara uygun, düzgün bir yazı yazabilmesi,
-Yazdıklarını okuyabilmesidir.
OKUMA – YAZMAYA HAZIRLIK
Okuma-Yazmaya hazırlıktaki amacımız, çocuğun okuma-yazma sürecine ulaşıncaya kadar geçirdiği zaman içerisinde, gerekli bilgilerin öğretimine yer vererek, çocuğun okuma davranışını kazanmasına yardımcı olmaktır.
Okuma-yazmaya hazırlık için;
-Motor Koordinasyon
-Algısal Gelişim
-Yönsel Motor Koordinasyon
-Dil Gelişimi alanlarını tamamlamış olması gerekmektedir.
OKUMA YAZMA ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ:
A) Ses Temelli Cümle Yöntemi
B) Bireşim Yöntemi(Harf Yöntemi)
C) Çözümleme Yöntemi (Cümle Yöntemi)
D) Karışık Yöntem
E) Kelime Yöntemi
-Yönteme karar verirken genel geçer bir kural yoktur. Her bireyin kendine özgü öğrenme şekli olabilir. Bu yüzden eğitime başlamadan çalışacağımız bireylerin öğrenme özelliklerini belirlememizde fayda vardır. Eğitimcinin değil öğrencinin öğrenme özellikleri göz önünde tutularak yönteme karar verilmektedir.
A) Ses Temelli Cümle Yöntemi
-Harflerin okunuşu esas alınmıştır.
-Sesler gruplara ayrılmış ve guruptaki ses sırası takip edilerek yeni yeni kelimeler türetilmiştir. Bu gruplar:
Birinci Grup : e,l,a,t
İkinci Grup : i,n,o,r,m
Üçüncü Grup : u,k,ı,y,s,d
Dördüncü Grup: ö,b,ü,ş,z,ç
Beşinci Grup : g,c,p,h
Altıncı Grup : ğ,v,f,j
Grupları kullanılarak öğretim yapılmaktadır.
Ses yönteminde uyulması gereken bazı basit kurallar vardır. Bunlar:
* Hece ve kelime oluşturulurken bireyin öğrenmediği ses asla kullanılmamalıdır.
* ı ile i, o ile ö, u ile ü peş peşe öğretilmemelidir.
* El yazısı (birey okumayı öğrenmeden önce) verilmemelidir.
*Okuma öğrenildikten sonra yazı çalışmalarına geçilmelidir.
B) Bireşim Yöntemi( Harf Yöntemi)
-Öğretime harflerden başlanır.
-Harf-hece- kelime- cümle-metin sırası izlenir.
*Zihinsel engelli çocuklarda hece ve kelimeler öğretilirken hece ve kelimeyi sembolize eden resimlerden yararlanılmaktadır.
C) Çözümleme Yöntemi (Cümle Yöntemi)
-Cümle- kelime- hece- harf-metin sırası izlenir.
-Cümleler kelimeye, kelimeler hecelere, heceler harflere ayrılır.
-Metin oluşturma en son aşamadır.
*Zihinsel engelli çocuklarda fiş cümlelerini ifade eden resimli kartlarla öğretime başlanılmaktadır.
*Fiş cümlesi gösterilmeden önce, o fiş cümlesini tahmin ettirecek resim gösterilmekte ve kısa bir öykü anlatılmaktadır.
*Fiş cümlesi söylenmekte, ardından gösterilmekte ve çocuğun da cümleyi söylemesi istenilmektedir.
*Fiş cümlesi bakarak ve söylendiğinde yazdırılmaktadır.
*14-15 fiş cümlesini bakmadan yazdığında kelime çözümlemelerine geçilmektedir.
D) Karışık Yöntem
-Cümle öğretimiyle başlar.
-Cümlenin içinde geçen tanınan kelimelerin öğretimiyle devam eder.
-Sesli harfler öğretilir.
-Tanınan kelimelerdeki sesli harfler okunur.
-Sessiz harflerin öğretimine geçilir.
-Kelime içindeki sessiz harfler okunur.
-Hece tablosu vb. araçlarla öğretime devam edilir.
E) Kelime Yöntemi
-Çocuğun yaşantısında kullandığı, ilgi duyduğu kelimeler belirlenir.
-Günlük hayatta karşılaşacağı ve işini kolaylaştıracağı kelimeler seçilebilir.
-Bu kelimeler resimli kartlarla eşleştirilir.
*Bu yöntem ağır ve çok ağır düzeydeki zihin engelli çocuklar için günlük yaşamda işlevsel olabilmesi açısından kullanılabilir.
*Ancak bu yöntemle yalnızca somut kavramların adları öğretilebilir.
YAZMA BECERİLERİNDE YAŞANAN SORUNLAR
*Çocuklar satır üzerinde başlangıç ve bitişi ayarlayamaz.
Bu durumda;
Başlangıç ve bitişe kalın çizgiler çizilir.
Başlangıç ve bitişe ip çekilerek sınırlı yazma sağlanır.
Başlangıca yeşil, bitişe kırmızı bir çizgi konulur.
*Çocuklarda kas gelişimiyle ilgili yetersizliklerden dolayı, Kalemi tutmada sorun yaşanabilir.
Bu durumda,
Oyun hamuru, lastik top gibi materyallerle kas gelişimi desteklenir.
Kalemi kavraması için aşamalı olarak kalınlığı azaltılabilen lastik bantlar kaleme sarılır.