Kavram Öğretimi ve Önemi
KAVRAM: Benzer veya ortak özelliği olan nesne, olay fikir davranışların oluşturduğu sınıflamaların soyut temsilciler olarak gösterilmesidir.
KAVRAM: Varlıkların ve olayların belirli özellikleri içerdiği ve herkes tarafından aynı şekilde algılanmasını sağlayan düşüncelerdir. Kavramların oluşturduğu varlık veya olaylar benzer nitelik taşır.
Örneğin; renk, hayvan, bitki, birer kavramdır.
Kavramlar somut veya soyut olmak üzere ikiye ayrılır.
SOMUT KAVRAMLAR: Duyu organlarımızla algıladığımız kavramlardır. Ayrıca somut kavramlar gözlem yoluyla öğrenilebildiği için öğretilmesi daha kolaydır. Renk şekil gibi
SOYUT KAVRAMLAR: Gözlem yoluyla öğrenilemezler; ancak tanımlayararak ve hissedilmesi sağlanılarak öğretilmesi sağlanılabilir. Öğretilmesi güçtür. Korku sevgi vb.
ÇOCUKLARA KAVRAM ÖĞRETMENİN AMACI: Yaşadıkları ortamı daha kolay tanımasını sağlamaktır.
Çocuklara kavram öğretilirken kolaydan - zora doğru bir sırala takip edilmeli ve öğretilen kavramlar herkes tarafından aynı anlamda algılanması sağlanmalı çocuk ayrıca öğrendiği kavramları farklı durum ve ortamlara genelleyebilmelidir.
Özel Eğitim alan çocuklarda ise; soyut kavramları algılaması çok düşük düzeyde olduğu için soyut kavramları tanımlama yaparak öğrenemezler, bu nedenle böyle çocuklara soyut kavram öğretilirken örneğin; sıcak - soğuk gibi soyut kavramlar çocukların bunları duyularıyla hissetmeleri sağlanmalıdır.
Özel eğitim alan çocuklara kavram öğretirken onların gelişim özellikleri dikkate alınarak daha özel programlar düzenlenmelidir. Kavram öğretimi için bireyselleştirilmiş öğretim programları hazırlanmalıdır.
Öğretim sürecinde hazırlanan basamaklar belli bir plan içinde uygulanması gerekir.
KAVRAM ÖĞRETİM SÜRECİNDE
-Çocuğun performans düzeyinin belirlenmesi
-Örnek ve materyallerin seçilmesi ve sunulması.
-Gelişimin sürekli değerlendirilerek kayıt altına alınmalıdır.
-Pekiştireç kullanılması gibi unsurlardan oluşur.
Beceri öğretim sürecinde ise; programda yer alacak becerilerin belirlenmesi, çocuk için öncelikli olan becerilerin belirlenmesi, öğretim özelliklerinin belirlenmesi ve beceri öğretimine başlanması gibi aşamalardan oluşur.
Beceri öğretim süreci, becerinin çocuğa farkettirilmesi, analiz edilmesi, model olma, rol oynama, tekrar edilmesi, genelleştirilmesi çocuğun performansının değerlendirilmesi gibi aşamaları kapsamaktadır.
Örneğin; kare öğretilirken birinci sunumda aynı ölçülerde, aynı malzemede ve aynı renkte iki şekil verilir. Sonraki sunumda ise nesne sayısı üçe çıkartılır.
Bir sonraki sunumda ek olarak şekillerin boyutları değiştirilir.
Kavramın yakın ya da benzer nitelikleri ile yapılan öğretime karışık olmayan sunu denmektedir. Birden fazla farklı kavramın aynı anda verildiği sunuya ise karışık sunu denir. Karışık sunuda örneklerin benzerliği az olduğu için öğretim güçleşmektedir.
KAVRAM ÖĞRETİMİNDE YÖNERGELER
Kavram öğretiminde yönergeler seçilirken çok dikkatli olunması gerekmektedir. Kullanılan yönergelerde çocuğun dikkatini yönergeye değil, kavrama çekilmelidir. Sunulan örnekler için kullanılan ifadeler de aynı kavramı temsil eden her örnek için aynı olmalıdır. Eğer her örnek için veya bir örnek için birden fazla tekrar durumunda yönergeler değiştirilirse, çocuğun dikkati yönergelere yönelir. Örneğin; birinci sunum için "bu kırmızı ama bu kırmızı değil." denildiğinde ikinci sunum için de aynı ifadeler kullanılmalıdır. Eğer ikinci sunum için "bu kırmızı ama şu kırmızı değil." denilirse dikkatinin yönergeye odaklanmasına yol açabilir. Doğal dille yapılan öğretimlerde yönergeler farklılaşabilir.
KAVRAM ÇEŞİTLERİ VE ÖRNEKLERİ
Yer Bildiren Kavramlar
İçinde, dışında, altında, üstünde, sağında, solunda, önünde, arkasında, yanında, yakında, uzakta, vs...,
Zıtlık Bildiren Kavramlar
Sıcak-soğuk, açık-kapalı, temiz-kirli, sert-yumuşak gibi...
Miktar Kavramları
Az-çok, ağır-hafif, boş-dolu, yarım-bütün, çeyrek vs...
Niteleme Kavramları
Uzun-kısa, ince-kalın, büyük-küçük, vs...
Karşılaştırmalı Kavramlar
Daha geniş, daha büyük, daha ağır, daha hafif, gibi...
Eylem Bildiren Kavramlar
Gel, koş, al, ver, getir, götür, otur, git, yürü, dur, at, vur, kes, yırt, bırak, kalk, atla, oyna, vs...
En Üst Dereceyi Bildiren Kavramlar
En geniş, en büyük, en küçük, en ağır, gibi...
Renk Kavramları
Sarı, kırmızı, yeşil, mavi, siyah, beyaz, kahverengi, vs...
Şekil Kavramları
Üçgen, kare, daire, dikdörtgen, yıldız, elips, oval, küp, prizma, vb...